Yeniden Değerleme ve Oranları: Yapay Zeka Destekli Yaklaşımlar
Yeniden Değerleme Nedir?
Yeniden değerleme, enflasyon nedeniyle oluşan kayıpların önüne geçmek amacıyla, vergi kanunlarına göre belirli varlıkların ve bunlara ilişkin birikmiş amortismanların değerlerinin güncellenmesi işlemine verilen addır. Bu işlem, şirketlerin finansal tablolarında gerçek değerleri yansıtabilmeleri için önemli bir adımdır.
Yeniden Değerleme Oranı Nedir?
Yeniden değerleme oranı, belirli varlıkların ve bu varlıklara ilişkin birikmiş amortismanların yeniden değerlemesinde kullanılan, iki farklı dönem arasındaki enflasyon artışını gösteren orandır. Uygulamada, tüm hesaplamalar temel olarak TÜİK (Türkiye İstatistik Kurumu) tarafından açıklanan Yurt İçi Üretici Fiyat Endeksi (Yİ-ÜFE) verisine dayanmaktadır. Bu oran, varlıkların güncel piyasa değerlerine uygun şekilde güncellenmesini sağlar.
Geçici Vergi Dönemleri İçin Yeniden Değerleme Oranı Hesaplaması
Geçici vergi dönemlerinde yapılacak yeniden değerlemelerde, esas alınacak oran; bir önceki yılın Kasım ayından itibaren, 3, 6 ve 9. aylarda, bir önceki 3, 6 ve 9 aylık dönemlere göre TÜİK tarafından açıklanan Yİ-ÜFE'de meydana gelen ortalama fiyat artış oranı esas alınarak belirlenir. Bu yöntem, kısa vadeli enflasyon değişimlerini yansıtarak varlık değerlerinde güncelleme yapılmasını mümkün kılar.
Yıllık Vergi Dönemleri İçin Yeniden Değerleme Oranı Hesaplaması
Yıllık vergi dönemlerinde yapılacak yeniden değerleme, değerlendirilecek yılın Ekim ayında (Ekim ayı dahil) bir önceki yılın aynı dönemine göre TÜİK tarafından açıklanan Yİ-ÜFE’de meydana gelen ortalama fiyat artış oranı üzerinden hesaplanır. Bu oran, her yıl Maliye Bakanlığı tarafından belirlenip Resmi Gazete’de ilan edilmektedir.
Son Vergi Dönemlerindeki Yeniden Değerleme Oranları
TÜİK tarafından açıklanan Yİ-ÜFE verilerine göre, 2021 yılından günümüze kadar her bir vergi dönemine özel olarak hesaplanan yeniden değerleme oranları aşağıdaki tabloda sunulmuştur:
| Dönem |
Yeniden Değerleme Oranı |
| 2025 Yılı 1. Geçici Vergi Dönemi |
%3,30 |
| 2024 Yılı (Yıllık) |
%43,93 |
| 2024 Yılı 3. Geçici Vergi Dönemi |
%34,14 |
| 2024 Yılı 2. Geçici Vergi Dönemi |
%22,20 |
| 2024 Yılı 1. Geçici Vergi Dönemi |
%7,55 |
| 2023 Yılı (Yıllık) |
%58,46 |
| 2023 Yılı 3. Geçici Vergi Dönemi |
%34,80 |
| 2023 Yılı 2. Geçici Vergi Dönemi |
%18,95 |
| 2023 Yılı 1. Geçici Vergi Dönemi |
%8,77 |
| 2022 Yılı (Yıllık) |
%122,93 |
| 2022 Yılı 3. Geçici Vergi Dönemi |
%92,93 |
| 2022 Yılı 2. Geçici Vergi Dönemi |
%61,12 |
| 2022 Yılı 1. Geçici Vergi Dönemi |
%33,63 |
| 2021 Yılı (Yıllık) |
%36,20 |
| 2021 Yılı 3. Geçici Vergi Dönemi |
%27,37 |
| 2021 Yılı 2. Geçici Vergi Dönemi |
%18,14 |
| 2021 Yılı 1. Geçici Vergi Dönemi |
%10,09 |
Yapay Zeka Destekli Yaklaşımlar
Modern finansal analiz ve değerleme süreçlerinde, yapay zeka destekli sistemlerin kullanılması, yeniden değerleme oranlarının hesaplanması ve güncellenmesi sürecinde büyük kolaylık sağlamaktadır. Bu sistemler, TÜİK tarafından açıklanan Yİ-ÜFE verilerini otomatik olarak entegre eder, geçmiş verileri analiz eder ve en güncel enflasyon artış oranlarına dayalı olarak yeniden değerleme oranlarını hesaplar. Böylece, hesaplama hataları minimize edilerek, daha doğru ve şeffaf sonuçlar elde edilir.
Sonuç
Yeniden değerleme, enflasyon kaynaklı değer kayıplarının telafi edilmesi için önemli bir uygulamadır. Varlıkların ve birikmiş amortismanların güncel piyasa koşullarına uygun şekilde yeniden değerlenmesi, şirketlerin finansal tablolarının gerçeğe uygun bir şekilde yansıtılmasını sağlar. Hem geçici hem de yıllık vergi dönemleri için belirlenen yeniden değerleme oranları, TÜİK verilerine dayanmakta ve Maliye Bakanlığı tarafından onaylanmaktadır. Ayrıca, yapay zeka destekli sistemlerin entegrasyonu, bu hesaplamaların daha hızlı, doğru ve verimli bir şekilde yapılmasına olanak tanımaktadır.
