Kıdem Tazminatı: Tanım, Şartlar, Hesaplama Yöntemleri ve Yapay Zeka Destekli Yaklaşımlar
Kıdem Tazminatı Nedir?
Kıdem tazminatı, işçinin çeşitli sebeplerle işyerinden ayrılması durumunda, işverenin 4857 sayılı kanun gereğince ödemekle yükümlü olduğu paradır. Ancak; işçinin kendi isteğiyle işten ayrılması hâlinde kıdem tazminatına hak kazanması mümkün değildir. Sözleşmenin feshedilmesi, kadın çalışanın evlendiği tarihten itibaren bir yıl içerisinde kendi arzusu ile işten ayrılması veya ölüm sebebiyle iş akdinin son bulması durumlarında ödenir.
Tazminat Alabilmek İçin Gereken Çalışma Süresi
İşçinin, aynı işyerinde veya aynı işverene bağlı farklı işyerlerinde en az bir yıllık çalışma süresine sahip olması gerekmektedir. Bu süre, kıdem tazminatı hakkının doğabilmesi için temel şarttır.
Kıdem Tazminatı Almanın Şartları
Kıdem tazminatına hak kazanabilmek için aşağıdaki şartların yerine getirilmesi gerekmektedir:
- Kendi isteğiyle işten ayrılmamış olmak veya işçinin vefat etmiş olması,
- İşveren tarafından ahlak ve iyi niyet kurallarına aykırı davranışlar nedeniyle işten çıkarılmamış olmak,
- Kendi isteğiyle işten ayrılma durumunda, iş yasasının 24. maddesinde belirtilen işçinin haklı bir nedene dayanarak derhal işi bırakması şartını taşımak,
- Erkek çalışanlar için, muvazzaf askerliği nedeniyle işten ayrılmak zorunda kalınması,
- Kadın çalışanlar için, çalışırken evlendikten sonra evliliğin getirdiği nedenlerle; evlendikten sonraki bir yıl içinde işten ayrılmak,
- Emeklilik şartlarını yerine getirmiş olup, ilgili kuruma emeklilik başvurusu yapmış veya toptan ödeme/maaş bağlanması için müracaat etmiş olmak,
- En az 7000 gün prim ödeme gün sayısı veya en az 25 yıllık sigorta ve 4500 gün prim ödeme gün sayısı şartını sağlamak,
- Kadın çalışanlarda 58, erkek çalışanlarda ise 60 yaşını doldurmadan işten ayrılmış olmak ya da 506 sayılı yasanın geçici 81. maddesi kapsamındaki emeklilik sürelerini doldurmuş olmak,
- Aynı işyerinde veya aynı işverene bağlı farklı işyerlerinde en az bir yıllık çalışma süresine sahip olmak.
Kıdem Tazminatı Nasıl Hesaplanır?
Kıdem tazminatı hesaplanırken, işçinin işe başlama tarihinden itibaren hizmet aktinin devam ettiği her tam yıl için, işveren tarafından işçiye 30 günlük giydirilmiş brüt ücreti tutarında ödeme yapılır. Bir yıldan artan süreler için de aynı oran üzerinden hesaplama yapılır. Hesaplanan tazminat tutarından yalnızca %0,759 oranında damga vergisi kesintisi uygulanmaktadır.
Giydirilmiş Brüt Ücret Nedir?
Giydirilmiş brüt ücret, işçiye ödenen aylık brüt maaşa; ikramiye, prim, yol, yemek, yakacak yardımı gibi maddi olanakların eklenmesiyle elde edilen toplam brüt aylık geliri ifade eder.
2025 Yılı İçin Kıdem Tazminatı Tavanı
Hesaplamaya esas ücreti belirlerken kullanılabilecek maksimum tutar, devlet tarafından her yıl belirlenir. 2025 yılının ilk 6 ayı (Ocak - Haziran) için kıdem tazminatı tavanı 46.655,43 TL olarak belirlenmiştir.
Yapay Zeka Destekli Kıdem Tazminatı Hesaplama Sistemleri
Günümüzde, kıdem tazminatı hesaplamalarının doğruluğunu ve hızını artırmak amacıyla yapay zeka destekli sistemler kullanılmaktadır. Bu sistemler, işçinin hizmet süresi, giydirilmiş brüt ücreti ve diğer ilgili verileri otomatik olarak analiz ederek, en güncel yasal düzenlemelere uygun hesaplamalar yapar. Yapay zeka destekli hesaplama araçları sayesinde, hem işverenler hem de çalışanlar, kıdem tazminatı tutarını hızlı ve güvenilir bir şekilde belirleyebilir.
Sonuç
Kıdem tazminatı, işçinin çalışma süresi boyunca kazandığı hakların korunmasını sağlayan önemli bir ödenektir. İşçinin çalışma süresi, kıdem tazminatının hesaplanmasında temel parametreleri oluştururken; giydirilmiş brüt ücret ve devlet tarafından belirlenen tavan tutarı gibi unsurlar da hesaplamanın ayrılmaz parçalarıdır. Yapay zeka destekli hesaplama sistemlerinin entegrasyonu, bu sürecin daha şeffaf, hızlı ve doğru bir şekilde gerçekleştirilmesini sağlamaktadır. Böylece, hem işverenler hem de çalışanlar, hak ettikleri ödemelere kolaylıkla ulaşabilirler.
