Amortisman Nedir ve Nasıl Hesaplanır? Yapay Zeka Destekli Rehber

Giriş

İşletmelerin maddi duran varlıkları zamanla eskir, yıpranır ve değer kaybeder. Muhasebe açısından, bu değer kaybı amortisman olarak adlandırılır ve gider olarak kaydedilir. Amortisman, işletmelerin mali tablolarında doğru değerleme yapmasını sağlar ve varlıkların ekonomik ömürleri boyunca doğru şekilde yönetilmesine yardımcı olur.

Geleneksel amortisman hesaplamaları zaman alıcı ve hata riski taşıyan işlemler olabilir. Ancak, günümüzde yapay zeka destekli amortisman hesaplama araçları, bu süreci otomatikleştirerek işletmelere hızlı, doğru ve güvenilir çözümler sunmaktadır.

Amortisman Nedir?

Kelime anlamı olarak "yıpranma payı" anlamına gelen amortisman, işletmelerin varlıklarının zaman içinde değer kaybetmesi ve bu kaybın muhasebe kayıtlarına düzenli olarak gider olarak işlenmesi sürecidir. Amortisman uygulanabilmesi için bir varlığın:

• İşletmenin envanterinde kayıtlı olması,
• En az 1 yıldan fazla süreyle kullanılabilmesi,
• Zamanla değer kaybetmesi ve yıpranması,
• Değerinin belirlenen amortisman alt sınırına eşit veya üstünde olması

gerekmektedir. Amortisman, işletmelerin gider yönetimi ve vergi hesaplamaları açısından kritik bir muhasebe sürecidir.

Amortisman Nasıl Hesaplanır?

Amortisman hesaplamasında kullanılan üç temel yöntem bulunmaktadır:

• Normal Amortisman (Eşit Tutar): Varlık değeri, faydalı ömre eşit olarak bölünerek her yıl aynı tutarda amortisman gideri kaydedilir.
• Hızlandırılmış Amortisman (Azalan Bakiyeler): İlk yıllarda daha fazla amortisman gideri ayrılır. Bu yöntem, varlıkların hızla değer kaybettiği durumlarda kullanılır.
• Fevkalade Amortisman: Doğal afetler veya olağanüstü durumlarda, Maliye Bakanlığı izniyle uygulanabilen bir yöntemdir.

Normal Amortisman Nasıl Hesaplanır?

Normal amortisman yöntemi, eşit tutarlı amortisman olarak da bilinir. Hesaplama şu şekilde yapılır:

Yıllık Amortisman Tutarı = Kayıtlı Değer / Ekonomik Ömür

Örneğin, maliyeti 50.000 TL olan ve 10 yıl faydalı ömre sahip bir makine için yıllık amortisman hesaplaması:

50.000 TL / 10 yıl = 5.000 TL (her yıl eşit tutarda amortisman gideri kaydedilir).

Hızlandırılmış Amortisman Nasıl Hesaplanır?

Bu yöntemde, normal amortisman oranının iki katı uygulanarak varlıklar daha hızlı giderleşir. Ancak, maksimum %50 oranında amortisman uygulanabilir.

İlk Yıl Amortisman = Net Defter Değeri × (Normal Amortisman Oranı × 2)

Örneğin, 50.000 TL’lik ve 10 yıl ömre sahip bir makine için hızlandırılmış amortisman hesaplaması şu şekildedir:

• Normal amortisman oranı = %10
• Hızlandırılmış amortisman oranı = %20
• İlk yıl amortisman gideri = 50.000 TL × %20 = 10.000 TL

Fevkalade Amortisman Nedir?

Doğal afet (yangın, deprem, su baskını) gibi olağanüstü durumlar nedeniyle varlıkların kullanılamaz hale gelmesi durumunda uygulanır. Bu yöntemin uygulanabilmesi için Maliye Bakanlığı'ndan izin alınması gerekmektedir.

Amortisman Hesaplamalarında KDV Dahil Edilir mi?

Amortisman hesaplanırken, ilgili varlığın kayıtlı değeri için KDV hariç tutar esas alınır. Yani, KDV amortisman hesabına dahil edilmez.

Yıllara Göre Amortisman Alt Sınırları

Bir varlığa amortisman uygulanabilmesi için, ilgili varlığın değerinin belirlenen alt sınırın üzerinde olması gerekmektedir. Aşağıda yıllara göre amortisman alt sınırları listelenmiştir:

Yıl	Amortisman Alt Sınırı (TL)
2025	9.900
2024	6.900
2023	4.400
2022	2.000
2021	1.500
2020	1.400
2019	1.200
2018	1.000

Sonuç

Amortisman, işletmelerin varlıklarını doğru şekilde muhasebeleştirmesi ve gider hesaplarını yönetmesi için kritik bir süreçtir. Farklı amortisman yöntemleri, varlıkların kullanım ömrüne ve muhasebe stratejilerine göre seçilebilir.

Günümüzde yapay zeka destekli amortisman hesaplama sistemleri sayesinde, işletmeler amortisman sürecini hızlı, doğru ve hatasız bir şekilde yönetebilir. Bu sistemler, işletmelerin mali süreçlerini daha etkin hale getirerek finansal planlamalarında büyük avantajlar sağlar.